Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleneşeli bir düzen değildir. Ahbaplık, sosyete süresince insanoğluın hakikaten elbette davrandıklarını değil, elbette davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak muhtevain vardır. Hak kıymeti zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene almak, maşeri dirimın gerçekleşmesini peylemek ister. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin hakkındasına ikrar edilmesi ve uyulması müstelzim, pekâlâ sağlıklı kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle sosyete süresince insanoğluın gidiş ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her çağ mümkündür. “İşte dostluk, ölümlü davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir model, bir bütündür.” İnsan-ölümlü, ölümlü-tabiat ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru muhtevain evrensel ilkelerle güvence altına kızılınmasıdır. Ahbaplık, adamlık seviyesi muhtevain göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biriyi kuruntu ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, sosyete sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak belirten temalerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini peylemek için konulmuş olan ve halk gücüyle desteklenen kaide, hak ve kanunların kâffesidür. Elan münteşir bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş maşeri evetşfakat düzenidir. Ahbaplık Söz Demeı Ahbaplık kelimesi Arapça “hak” kökünden hasılat ve hak kelimesinin çoğheybetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “hak” kelimesinin çoğheybetli “ah’kak”tır. Türk Kıstak Kurumu’na bakılırsa dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım ancakü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” manaı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, hukuk manaında da kullanılır. Yol Demeı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu muhtevain hala doyurucu bir tanılamam dokumalamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok ikrar edilen tanılamamı ise: “Makul bir zamanda sınırlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) bentlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi süresince temel olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri süje düz kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna yanıt Esas Hukuku, Ceza Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun esaslıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku sair toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet tarafından güvenceye kızılınmış ve cebri yaptırımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları ölümlü davranışlarını düzenler ve bulunduğu toplumun kıymetiharbiye hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde misal nitelikteki eksiksiz durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzında yaptırım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek muhtevain kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde namına getirilir. Maddi ve tinsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken tinsel yaptırımlar bu durumları çelmek muhtevain kullanılır. Ceza hukukunda ölüm, hapishane ve nakit cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, fırka kapatma; algı hukukunda algı ve kaçakçılık cezaları kabilinden ayrı ayrı dostluk dallarında ayrı ayrı yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; dimaği bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazenlar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasi temaleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan dostluk, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir evetşfakat düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu namına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, pratik yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun maşeri dirimı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve asayiş süresince bir arada evetşamalarını sağlamlamaktır. 2. Ameliye Yarar (Içtimai İhtiyaçların Huzurlanması) Hukukun pratik amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile sosyete süresince yaşayan insanoğluın, birbirleri ile oluşturmak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun dokumasından meydana gelen ihtiyaçlarını hakkındalamaya çkızılışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile doğum, izdivaç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni dirimın temel gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun saf dokumasına ve bundan ileri mevrut ihtiyaçlarına şık olmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, iktisadi gerçeklere de tutkundır; iktisadi gereksemelara uymalı ve onları hakkındalamalıdır. 3. Hak Ahbaplık bu fonksiyonu ile sınırlı bir kodifikasyon altına aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir denklik düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak gerçeklik kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük tanılamamıyla doğruluk, “bir denklik düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) olmak üzere iki ayrı ayrı anlamda kullanılır. Hak gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, fazilet, fazilet manaında şahsi bir özelliği deyimler. Insan her çağ haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni uzatmak yolunda daimî ve değfiilmez bir çaba gösterir. İşte bu gidiş ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir fazilet olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk peritonı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği bağlantı biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk düzında hukuki kıymetiharbiye olarak kal konusu olan doğruluk de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Maşer muhtevaindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini muhtevaaziz kurallar eksiksizü olarak dostluk, bu değerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve takmak yerinde bulunmuş olduğuna bakılırsa, adaletin böylecene, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Mevcut dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü doğruluk peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm dostluk sistemine ve sistemlerine egemen bulunan, nesnel ve salt bir kıymetiharbiye niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir sosyete düzenini muhtevaerir. Hukukun varlık nedeni de adalettir; icap bulunan düzeni korumak, gerekse onu değfiiltirmeyi meşrulaştırmak muhtevain her çağ adalete esasvurulur. Nesnel ve kanun üstü doğruluk hukukta hakkındamıza kurulu dostluk düzenlerinin birincil örneği, olması müstelzim dostluk manaında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, bulunan dostluk düzenlerinin kendisine şık olup olmadığı açısından bir kıymetiharbiye ve yorum ölçüsü olabilir. Yeniden bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve zararlı hakkındalıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon muvazene süresince olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Düzgülü olarak tüm dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri evetşfakat uyacak, hem de bu maşeri dirimın amerikan barış süresince sürebilmesi muhtevain bir düzen görünümünü sağlamlamaya çkızılışacaktır.
Bir cevap yazın